"Şahmat" əsərinin keçdiyi tarix yolu
Psixoloji janrda şedevrlərdən hesab edilən “Şahmat”  əsəri alman yazıçı Stefan Sveyqin qələminin məhsuludur. Sveyqin, Braziliyada sürgündə olarkən qələmə aldığı və 1942-ci il fevral ayında etdiyi intahardan bir neçə ay öncə tamamladığı “Şahmat”, Avropa mədəniyyətinin Nasyonal Sosializm ideyaları altında məhv edilməsinə bir işarədir. İlk öncə 1942-ci ildə Argentinanın Paytaxtı Buenos–Ayresdə 250 nüsxə ilə buraxılan əsər, daha sonra 1944-cü ildə ingilis dilinə tərcümə olunaraq Nyu-Yorkda nəşr olumuşdur. Bu günə qədər Almaniyada əsərin 1.200.000-dən çox nüsxəsi satılmışdır.

Şahmat da sevgi kimidir,gərək mütləq tərəf-müqabilin olsun..

Şahmat, Stefan Sveyq

• Hansı sənətdə olur-olsun, öz işinin ustaları həm də ən yaxşı tacirdirlər.
• Ömrümdə ağlıma gətirməzdim ki, qara və ağ fiqurları o yan-bu yana çəkmək belə gəlirli iş sayılarmış.

• Mən hələlik ilkin ləzzəti dadmaq istəyirdim, yanımda kitabın olması ləzzətini.
• Susduğum şeylər var. Heç danışmadığım şeylər, içində itdiyim şəhərlər və içimdə itib gedən insanlar var...
• "..məni eşitmədi. Bəlkə də artıq eşitmək istəmirdi".
• Sonunda tənha idim və artıq bundan tənha olmayacaqdım.
• Görünür, beynimizdəki gizlin tənzimləmə mexanizmi elə güclü fəaliyyət göstərir ki, qəlbimizə yük olan, təhlükə törədə bilən şeylər onun təsirindən öz-özünə silinir.
• Beyin eyni vaxtda bir şeyi həm bilmək, həm də bilməmək məcburiyyəti qarşısında qalır..
• Gözləyirdin, yenə də gözləyirdin, gözləyə- gözləyə də düşünürdün, daşınırdın, beynin çatlayana qədər fikirləşirdin. Heç nə alınmırdı. Təklənirdin. Tək qalırdın. Tamam tək.
• Cahillik dünyəvidir.
• Məğlub edə biləcəyim tək şey, içimdəki digər mən'di.

Məğlubiyyətini adi bir oyunda da şəxsiyyətinin alçalması kimi qəbul edirdi.

Şahmat, Stefan Zweig

• Yer üzündəki heç nə həmin heçlik qədər insan qəlbini bu cür sıxa bilməz.
• Hələ də xoş üzlə gülümsəyən insanlar varmış.
• "..hələ də mərhəmətlə gülümsəyə bilən insanlar vardı".
• Fikirlərin özünə də, dayaq nöqtəsi lazımdır.
• Bir şəkildə rahatlamağa ehtiyacım var idi, ancaq içimi tökə biləcəyim tək insan yenə özüm idim.
• Amma insan yelbeyin və eyibli məxluqdur və bəlkə də şahmat oyunçusu kimi məqsədi yox,ancaq məqsədə çatmaq prosesini seçir.
• İnsanın danışacaq qədər zəkaya, yada susacaq qədər ağıla sahib olmaması böyük bir bəxtsizlikdir.
• Varlığı indiyə kimi dünya xəritəsində o qədər də ciddi qəbul olunmayan balaca bir şəhər, bəlkə, nəhayət, birinci dəfə özünə şan-şöhrət gətirəcək, dünyaya məşhur bir adam bəxş edəcəkdi.
• Şahmatda özün özünə qarşı oynamaq, əslində, öz kölgəsi üstündən hoppanmaq kimi bir paradoksdur.
• Mənim ikili Mənimin hər biri ,həm Qara Mən, həm də Ağ Mən bir -birinə qarşı yarışmalı oldular və hərsi öz payında udmaq, yenmək azarına ,təkəbbürlülük, səbirsizlik mərəzinə tutulmuşdular; Qara Mən kimi mən hər gedişdən sonra Ağ Mənin nə edəcətini əsə-əsə ,səbirsizliklə gözləyirdim. Mənim ikili Mənimin hər biri o birisi səhv buraxdıqda bayram edirdi, özünün uğursuzluğuna isə eyni çılğınlıqla məyus olurdu.
• Bizə heç nə etmirdilər, sadəcə olaraq, mütləq heçliyin qoynuna atmışdılar, görünür, bilirdilər ki, yer üzündə heç nə həmin heçlik qədər insan qəlbini bu cür sıxa bilməz.

" ..yer üzündə şahmat və puldan başqa ayrı dəyərlərin varlığından bixəbər olduğuna görə öz-özünə vurulmağına hər cür əsası var".

Şahmat, Stefan Zweig